Trám đen- đặc sản núi rừng

Vị bùi, ngậy, đậm đà, trám đen là đặc sản của rừng núi Việt Bắc nói chung và Bắc Kạn nói riêng, quả trám hoàn toàn trong môi trường tự nhiên không bị ảnh hưởng hay tác động bởi hóa chất.

Quả trám đen có thể chế biến thành những món ăn trong mùa thu này.

Quả trám đen có hình thoi, 2 đầu nhọn, màu tím thẫm, thịt màu đỏ vàng, trong hạt có nhân trắng ngần. Cây trám mọc thẳng đứng, cây trám do người dân trồng nhưng như thể cây mọc tự nhiên trong những khu rừng, khe núi. Trám đen được trồng tập trung ở các tỉnh miền núi phía Bắc nhưng không phổ biến vì người dân chưa thật sự xác định trồng trám để làm kinh tế. Có chăng họ trồng là để giữ đất, giữ rừng, để ăn…Ở tỉnh Bắc Kạn trám trồng nhiều nhất ở các huyện Ngân Sơn, Pác Nặm, thị xã Bắc Kạn.

Chẳng dễ dàng gì khi leo lên độ cao trên 20 m để hái trám.

Nếu đã thưởng thức các món ăn từ trám đen thì thật khó quên hương vị của nó.  Nhưng để thu hái, chế biến phục vụ nhu cầu thực khách thì khong đơn giản. Nhất là với những người đi thu hái, như đã biết cây trám có dáng thẳng đứng, cao, thân cây to, tán xòe rộng nên trèo lên hái trám là công việc khá mạo hiểm.

Để thu hoạch trám, buộc người khai thác phải dùng thang (với cây thấp), hoặc lấy những cây tre buộc vào thân trám, ken thành bậc mới leo lên hái được.  Người trực tiếp hái trám phải luôn tỉnh táo, thuần thuộc việc chèo cây. Một nông dân ở xã Nông Thượng, thị xã Bắc Kạn cho biết hái trám chẳng dễ dàng như những loại quả khác mà phải chuẩn tinh thần tốt, mạo hiểm, nếu chẳng may sẩy chân rơi xuống thì rất nguy hiểm tới tính mạng.

Cây trám cao, to, người hái trám ở xã Nông Thượng phải dùng thân tre để buộc chặt vào thân trám, ken từng bậc để trèo lên hái quả.

Chị Triệu Thị Hoàng ở thôn Nà Vịt, xã Nông Thượng, thị xã Bắc Kạn có 5  cây trám có tuổi trên 30 năm và cho quả được trên 15 năm, mỗi cây nếu bán quả cũng thu về tiền triệu đồng”. Chị Hoàng còn bộc bạch, ngày trước trám đến mùa quả rụng xuống đất chẳng mấy người để ý, bây giờ lại khác do quả được thị trường ưa chuộng, giá thành lại cao, 1kg trám trên dưới 80.000 đồng nên gia đình hái đến đâu ra chợ Bắc Kạn người ta mua hết tới đó, một cây trám sai có thể cho tới gần 100kg, còn trung bình chỉ khoảng 20 đến 30 kg/cây.

Trám đen  có 2 loại gồm trám nếp và trám tẻ, trám nếp ngọt, bùi, thịt mềm dẻo, còn trám tẻ thì giòn và cứng hơn. Thông thường người ăn thiên về trám nếp bởi thịt mềm, phù hợp với người già, trẻ nhỏ. Trám có thể chế biến thành nhiều món ngon nhưng đa phần sử dụng để kho với thịt ba chỉ, hay đồ xôi.

Để chế biến trám thành món ăn ngon nếu không tìm hiểu quy trình thì “Xôi hỏng bỏng không”, quả trám trước tiên phải được om trong nước nóng có nhiệt động khoảng 70 độ c, om khoảng 20 phút sau mới bỏ ra, lúc này quả mới mềm dễ boc lớp vỏ mỏng và tách hạt, khi ăn có thể cho thêm chút gia vị, hoạc phơi một đến hai nắng để khô ăn dần. Ngược lại nếu trám mà om quá lâu hay om trong nước quá nóng quả sẽ trở nên cứng, đành bỏ đi không.

Để lấy những quả trám chín ra chợ bán chị Triệu Thị Hoàng ở Nông Thượng khá vất vả khi phải nhờ người chèo để hái từng quả.

Trám kho với thịt lợn ba chỉ là món ăn ngon. Đặc biệt người dân địa phương thường dùng trám để đồ xôi hay còn gọi là “xôi trám”, trám sau khi om mềm, bóc tách vỏ, trộn với xôi vừa đồ chín còn nóng hổi sẽ có món xôi trám đen vị ngon đặc trưng. Xôi trám có thể ăn không hoạc ăn kèm với thịt băm, lạc vừng …rất phù hợp trong tiết trởi xe lạnh của mùa thu.

Giữa thị trường bão hòa của các loại đồ ăn, thức uống như bây giờ, một món ăn đậm đà hương vị núi rừng đang được nhiều người ưa chuộng. Trám đen thực sự là đặc sản của Bắc Kạn ./.

Thu Trang - Báo Bắc Cạn